Wijkverwarming

Een van de markante gebouwen van Aldenhof is het ketelhuis dat nu de vestiging van de woningbouwvereniging WoonGenoot is. Dit gebouw werd vele jaren voor diverse zaken gebruikt, onder andere als dokterspraktijk. Nadat woningbouwvereniging Mr C. Ten Hagen (nu WoonGenoot) zich erin heeft gevestigd, is het gebouw weer in glorie hersteld. Hoe komt dit gebouw aan de naam Ketelhuis?

In 1967 werden de eerste woningen in Dukenburg opgeleverd. Deze nieuwe opzet trok veel belangstelling. Voor die tijd waren de nieuwe huizen uiterst comfortabel, waarbij het roestvrijstalen aanrechtblad naar hoogte kon worden ingesteld. Dat was pure luxe in die dagen. De woningen werden zelfs door het Vrije Volk tot de mooiste van Nijmegen genoemd. Een nieuwigheid was dat ook deze arbeiderswoningen centrale verwarming moesten krijgen. De aanschaf van een verwarmingsketel, ging destijds de portemonnee van de doorsnee burger ver te boven, zodat men besloot wijkverwarming in te stellen. Het ketelhuis diende als de stookinrichting van de cv voor de wijkverwarming. Deze verwarmingsopzet was in veel steden – zoals in Utrecht – een groot succes gebleken. Niet alleen was deze methode zuiniger en goedkoper, maar het bevrijdde de woningbouwvereniging van de noodzaak in ieder huis een aparte cv-ketel te plaatsen. Bedenk dat in die tijd aardgas als verwarmingsmogelijkheid nog niet algemene ingang had en men voor een cv oliestook inclusief ondergrondse tank moest gebruiken.

In totaal werden zowel in Malvert als in Aldenhof 1717 huizen op deze vorm van verwarming aangesloten. Een ding dat in deze tijd amper bestond was de energiemeter, die de ontvangen warmte per eenheid afrekende. Daarom koos men voor een omslagstelsel, dat de energiekosten per huisgezin gelijkelijk over ieder gezin ten laste bracht. Ieder gezin betaalde evenveel, ongeacht of men weinig of veel energie gebruikte. Dit was een mooi principe, maar werkte toch slecht uit. Want niet alle bewoners waren even energiezuinig. Wie zuinig was, betaalde niet minder dan de onzorgvuldige energiegebruiker. Sommige mensen wasten hun auto en zelfs de straten met warm water. De ramen werden niet zorgvuldig gesloten, maar men koelde en luchtte de hete kamers door de ramen eenvoudig te openen. Een groot probleem daardoor was, dat de ketel de energiebehoefte niet kon trekken en sommige delen van de wijk, die aan het einde van de buisleidingen lagen, kou leden. Gemopper alom.

In het vroegere Dukenburgse wijkblad kon men in die tijd heel veel klaagverhalen lezen van mensen die in de kou zaten, maar toch hun steeds hogere stookkosten moesten betalen. Immers, door het weinig energiebewuste gedrag rezen de stookkosten de pan uit. Daardoor ontstonden zelfs in bepaalde buurten conflicten tussen de wijkbewoners onderling, die zich aan het onnodig energiegebruik van buren ergerden. Na veel gedoe heen en weer, werd besloten dat ieder huis zijn eigen cv-ketel kreeg. Door de grote gasvondst in Slochteren was de cv-gasverwarming algemeen geworden en zodanig goedkoper dat de gemiddelde burger zich een eigen cv-ketel kon permitteren. Daarmee verviel de functie van het ketelhuis, dat lang heeft leeg gestaan. In de loop der tijd bleef de karakteristieke schoorsteen van het gebouw behouden.

Ketelhuis wordt kantoor
In 1987 wordt het gebouw als kantoor in gebruik genomen door Woningcorporatie WoonGenoot. In de periode 2005-2008 wordt het kantoor uitgebreid met een extra verdieping. De opbouw bestaat uit een zelfdragende, blauwgeschilderde staalconstructie die over het voormalige ketelhuis is geschoven. In eerste instantie wil de woningcorporatie tijdens de bouw van de verdieping het kantoor op de begane grond blijven gebruiken, maar uiteindelijk wordt daar toch vanaf gezien. Op de nieuwe verdieping bevinden zich drie kantoorruimtes en een vergaderruimte, die vanuit het bestaande kantoor bereikbaar zijn via een open trappenhuis met vide. De autonome vormgeving en materialisatie van de toevoeging, in combinatie met de oude 21 meter hoge karakteristieke schoorsteen, geven het gebouw een industriële uitstraling en zorgen voor een herkenbare entree naar de wijk.

Met dank aan Rob Wolf, auteur van het prachtige boek ‘De gezonde woning’.

 

Tekst: Janwillem Koten  Dukenburger maart 2012 / Bureaupresentatie van Hontem Architecten
Foto: Alexander van de Zand